Badanie okulistyczne należy do jednych z rutynowych badań, które powinno być wykonywane wśród osób dorosłych nie rzadziej niż raz na dwa lata. W wieku podeszłym (powyżej 60 roku życia) zaleca się, aby badanie wzroku było wykonywane raz w roku. Kontrolne badania wzroku oraz narządów wzrokowych pozwala na wczesne wykrycie jakichkolwiek zmian oraz podjęcie wczesnej interwencji.
Badanie okulistyczne rozpoczyna się w większości przypadków od wywiadu z pacjentem. Lekarz pyta w nim między innymi o ewentualne skargi pacjenta na wzrok, występujące problemy, urazy, operacje czy aktualną wadę wzroku i sposób jej korekcji.
Następnie lekarz przeprowadza badanie przedmiotowe (dotyczące między innymi ocenie powiek czy ruchomości gałek ocznych) i przechodzi do kolejnych badań. Ocenia w nich między innymi ostrość wzroku – najczęściej za pomocą tablic z których osoba badana odczytuje kolejno cyfry bądź litery określonej wielkości stojąc w odpowiedniej odległości od tablicy oraz zasłaniając jedno oko. Następnie wykonuje się między innymi komputerowe badanie wzroku oraz badanie pola widzenia (również przeprowadzane w sposób komputerowy). Kolejnym krokiem jest najczęściej zmierzenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, które ocenia się specjalistycznym przyrządem, jakim jest tonometr (może on być zarówno kontaktowy, jak i bezdotykowy w zależności od wyposażenia gabinetu). Kolejno lekarz bada przedni oraz tylny odcinek oka. W badaniu przedniego odcinka w którym ocenia się między innymi rogówkę czy soczewkę używana jest lampa szczelinowa. Natomiast w badaniu tylnego odcinka oka (ciała szklistego i siatkówki) lekarz okulista używa oftalmoskopu, nazywanego inaczej wziernikiem okulistycznym.
